خواص زرشک و روش نگهداری زرشک تازه

زرشک از گذشته در آشپزی ایرانی جایگاه خود را داشته است اما اغلب با خواص زرشک آشنایی نداریم. دانستن خواص زرشک باعث میشود در فصل پاییز از زرشک تازه به روشهای مختلف استفاده کنیم.
البته خواص زرشک پلویی و خشک نیز دست کمی از نوع تازه آن ندارد.

یکی از راه های بهره مندی از فواید زرشک ، قرار دادن غذاهایی مانند خورشت زرشک در برنامه غذایی است.

طبع زرشک گرم است یا سرد؟

کسانی که آشپزی میکنند اگر با خصوصیات مواد غذایی آشنا باشند، میتوانند سلامت خود و خانواده را بهبود دهند.

آیا میدانید چرا در زرشک پلو سنتی ایرانی، زرشک را با زعفران، خلال پسته و خلال بادام مخلوط کرده و به برنج اضافه میکنند؟
زرشک از نظر طب سنتی، طبع سرد و خشک دارد بنابراین در صورت ترکیب با زعفران، خلال پسته و خلال بادام، سردی زرشک جبران شده و طبع آن را معتدل میگردد.

دانستن درمورد طبع سرد زرشک کمک میکند که اگر غذایی که در حال طبخ آن هستیم، طبع گرم دارد از زرشک برای معتدل کردن طبع آن استفاده کنیم.
در صورتی که اینکار به طرز تهیه و رسپی غذا لطمه میزند، به جای آن میتوان 15 تا 30 دقیقه پیش از خوردن غذا، مقداری آب زرشک یا دمنوش زرشک نوشید که در طب سنتی هم برای کاهش وزن توصیه شده است.

خواص زرشک چیست؟

میوه های قرمز رنگ دارای ویتامین C هستند و در نتیجه خواص آنتی اکسیدانی دارند. این ویژگی در زرشک نیز وجود دارد.
همچنین زرشک دارای ماده ارزشمندی به نام بربرین ( Berberine ) است که خواص دارویی فراوانی دارد.

در ادامه به بررسی خواص ارزشمند زرشک میپردازیم؛ البته بیشتر این خواص، مربوط به ماده بربرین هستند.

زرشک قدرتمند در مبارزه با سرطان

اکثر گیاهان قرمز دارای آنتی اکسیدان های قوی مثل ویتامین c هستند که نقش مهمی در جلوگیری از رشد سلول های سرطانی دارند. بربرین موجود در زرشک علاوه بر ویتامین C آن، بر خاصیت ضد سرطانی زرشک افزوده است.

مصرف زرشک و کاهش فشار خون و کلسترول

بالا بودن فشار خون یکی از مشکلات بزرگ در جهان است که به واسطه استرس، شرایط محیطی و ژنتیک، افراد به آن مبتلا میشوند.
مصرف زرشک و فراورده های آن میتواند به کاهش فشار خون و کاهش کلسترول کمک کرده و در نتیجه سبب بهبود عملکرد قلبی و عروقی شود.

زرشک دارای خاصیت ضد باکتریایی است

مصرف زرشک میتواند سبب نابودی برخی از باکتری ها شود.

تحقیقات انجام شده بر روی برخی باکتری ها نشان داده است که بربرین موجود در زرشک ممکن است به ساختار غشای سلولی باکتری ها آسیب برساند، سنتز پروتئین و DNA را مهار کند که در نهایت موجب مرگ باکتری میشود. (1)

تاثیر مصرف دمنوش زرشک و آب زرشک بر سرماخوردگی :

مصرف زرشک احتمال ابتلا به سرماخوردگی های باکتریایی را کاهش میدهد. (موثر در پیشگیری)
میتوان از دمنوش زرشک و یا آب زرشک به عنوان عاملی برای پیشگیری از سرماخوردگی استفاده کرد.

خواص آب زرشک برای کبد چرب

طبق تحقیقات انجام شده تا امروز، نتایج قطعی در موثر بودن مصرف زرشک و آب زرشک بر روی کبد و کبد چرب در دست نیست.
نتایج برخی تحقیقات بیان میکند که مصرف زرشک ممکن است بر کبد چرب موثر باشد.

از نظر طب سنتی، زرشک منبع خوبی از ملین ها به حساب می آید که میتواند در پاکسازی کبد و کیسه صفرا و بهبود ترشح صفرا کمک شایانی داشته باشد.
برای تاثیر احتمالی آب زرشک بر عملکرد کبد و درمان کبد چرب ، بهترین زمان مصرف 1 لیوان صبح ناشتا و 1 لیوان شب، هنگام خواب است.

خواص زرشک برای پوست

بر اساس مطالعات انجام شده، زرشک میتواند التهابات پوستی را بهبود بخشد. مصرف زرشک، جوش زدن و همچنین چروک پوست ناشی از افزایش سن را کاهش میدهد.
برای این منظور علاوه بر استفاده از دمنوش زرشک و آب زرشک ، میتوان از ماسک زرشک نیز استفاده کرد.

برای تهیه ماسک زرشک، بعد از گرفتن آب آن، باقیمانده پوسته زرشک را روی پوست خود بگذارید و اجازه دهید 15 دقیقه روی پوست بماند. سپس با آب ولرم شستشو دهید.
برای گرفتن نتیجه مطلوب، به مدت دو ماه، یک روز درمیان از ماسک زرشک استفاده شود.

خواص زرشک برای لاغری و افزایش سوخت و ساز بدن

یکی دیگر از فواید چشمگیر بربرین موجود در زرشک، کاهش چربی در افراد چاق است.
مصرف زرشک خصوصا در افرادی که به دلیل مشکلات متابولیکی ( سوخت و ساز پایین ) چاق هستند، موثر است.

بربرین موجود در زرشک کمک به تنطیم آنزیم هایی مثل آدنوزین (adenosine) و پروتئین کیناز (protein kinase) میکند که هردوی آنها باعث بالا رفتن سوخت و ساز در بدن میشوند.
این آنزیم ها سرعت چربی سوزی را افزایش میدهند که نتیجه آن کاهش وزن میباشد.

برای کاهش وزن و لاغری، روزی سه فنجان آب زرشک 30 دقیقه قبل از هر وعده غذایی میل کنید.

کاهش مشکلات ریوی ناشی از سیگار کشیدن با مصرف آب زرشک

التهابات ریوی که به واسطه کشیدن سیگار ایجاد میشود میتواند منجر به بروز بیماری های خطرناکی مثل سرطان شود که با مصرف بربرین میتوان از بروز این بیماری ها جلوگیری کرد.

محققان دریافتند که اضافه کردن عصاره زرشک ( آب زرشک ) به رژیم غذایی افراد سیگاری میتواند التهابات ریوی و خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد.

زرشک خطر مبتلا شدن به آلزایمر را کاهش میدهد

بر اساس مطالعات انجام شده، بربرین دارای خواصی میباشد که میتواند از سیستم عصبی در برابر آسیب محافظت کند و به همین دلیل از بروز آلزایمر پیشگیری میکند.

در صورتی که مشکل آلزایمر رخ داده باشد نیز بربرین باعث سرعت دادن به رشد نورون میشود که این امر باعث افزایش حافظه میشود.

از دیگر فواید بربرین برای سیستم مغزی، جلوگیری از تولید آمیلوئید پپتید در سلول های مغزی است. (آمیلوئید پپتید یکی از عوامل بروز آلزایمر میباشد) (2)

مضرات زرشک و آب زرشک

بربرین موجود در زرشک برای بسیاری از بزرگسالان بی خطر است. با این حال نباید به طور همزمان با برخی داروها مانند سیکلوسپورین مصرف شود.
همچنین زنان باردار و مادران شیرده نباید میزان زیادی زرشک، آب زرشک و بربرین مصرف کنند. (3)

مصرف آب زرشک ممکن است در برخی افراد عوارض جانبی مانند تهوع، اسهال، یبوست، درد و گرفتکی معده ایجاد نماید.
برگرفته از مطلب طرز تهیه آب زرشک

در صورت مشاهده عوارض، مصرف زرشک و فرآورده های آن را متوقف نمایید.

زرشک دارای طبع سرد و خشک است و بهتر است افراد سرد مزاج کمتر استفاده کنند.

روش نگهداری زرشک تازه

زرشک قرمز تازه در ابتدای پاییز و زرشک سیاه تازه در اواخر پاییز وجود دارد. برای استفاده در سایر فصول میتوانیم آنها را به روش زیر فریز کنیم.

ابتدا باید زرشک های تازه را از شاخه و برگ جدا کرد. بعد از دون کردن زرشک ها، آنها را برای 2 دقیقه در آب قرار داده سپس آبکش کرده و روی آنها آب میگیریم.

برای خشک کردن زرشک های شسته شده، روی پارچه مناسبی پهن میکنیم تا آب اضافی آنها خشک شود.
سپس در کیسه بسته بندی میکنیم و داخل فریزر قرار می دهیم.

• دقت داشته باشید تا زرشک برای طولانی مدت در معرض هوا قرار نگیرد زیرا باعث تیره شدن رنگ آن میشود.

زرشک تازه علاوه بر موارد گفته شده، در مربای زرشک ، انواع دستورهای غذایی و همچنین دسرها و شیرینی ها مورد استفاده قرار میگیرد.

کالری زرشک

ارزش غذایی و کالری زرشک خشک یا به اصطلاح زرشک پلویی به صورت زیر است:

هر 100 گرم زرشک دارای 316 کالری | 3.6 گرم پروتئین | 63.9 گرم کربوهیدرات | 3.5 گرم چربی | 24 میلی گرم ویتامین C میباشد. (4)

• نتوانستیم اطلاعاتی در مورد کالری زرشک تازه بدست آوریم.

همانطور که به طور خلاصه در این مطلب گفته شد، خواص زرشک بسیار زیاد است. اگر چه ممکن است خواص زرشک سیاه و قرمز کمتر یا بیشتر باشد ولی ماده موثر بربرین در انواع زرشک وجود دارد.